(Lees)plezier in de mbo-praktijk

Tijdens de Dag van het Literatuuronderwijs 2024 was er voor het eerst speciaal aanbod voor mbo-docenten binnen het programma. We legden verslag van de sessies en wat leesplezier in het mbo allemaal kan inhouden.

Lezen voor je vak – David Roelofs
Tijdens de eerste sessie gingen deelnemers in een interactieve workshop aan de slag met een brug leggen tussen literaire fictie en de inhoudelijke kennis van vakopleidingen. Ze ontvingen een handout en werden uitgedaagd om een boek te noemen, de waarde ervan te beschrijven (zowel voor hen als voor studenten), en na te denken over hoe de inhoud van dat boek zou kunnen aansluiten bij de leerdoelen van hun vakgebied. Ze bedachten implementatie-ideeën die in de lessen gebruikt kunnen worden om mbo-studenten te betrekken en hun ontwikkeling te ondersteunen.

Het doel van de workshop was om docenten te inspireren met concrete ideeën om literatuur een plek te geven binnen hun beroepsgerichte onderwijs, waardoor studenten op een creatieve manier aan hun vaardigheden kunnen werken. En dat lukte! Docent Nel Sijmons van het Albeda College: “Ik vond de sessie inspirerend! Het is fijn om te zien dat er een nieuw initiatief is om na te denken over de rol van boeken binnen de beroepsopleidingen.”

Literatuur als maatschappelijk engagement – Irene Tegelaar

"In het mbo zijn er geen vaste richtlijnen voor literatuuronderwijs. Zelf lezen we heel graag, maar hoe breng je dat enthousiasme over op studenten?” – twee docenten van het Grafisch Lyceum

Irene Tegelaar, LIO-stagiair op het mbo, deelde tijdens deze workshop hoe zij literatuur inzet om een brug te slaan tussen de kerntaken van het vak Burgerschap en actuele maatschappelijke thema’s. Ze onderzoekt op een interactieve manier welke boeken en verhalen de interesse van studenten wekken, met als doel lees- en literatuuronderwijs een vaste plek te geven binnen Burgerschap.

Tegelaar maakt gebruik van jeugdliteratuur om studenten te enthousiasmeren. Ze leest voor, bespreekt thema’s, en koppelt deze aan de nieuwe kerntaken voor 2025-2026. Deze kerntaken worden gekoppeld aan vaardigheden die studenten helpen zich bewust te worden van hun omgeving, de samenleving beter te begrijpen en verschillende denkperspectieven te ontwikkelen. Dit stimuleert studenten om een eigen mening te vormen en deze in dialoog te delen.

Een belangrijk onderdeel van haar aanpak zijn zogeheten “Chamber”-gesprekken. Hierbij vraagt ze studenten of ze een boek leuk vonden of niet en waarom. Het doel is om studenten zelfstandig te laten nadenken, wat bijdraagt aan een natuurlijk denkproces. Tegelaar benadrukt dat in het vak Burgerschap de focus volgens haar meer zou moeten liggen op dialoog en verbinding, in plaats van discussie.

Tegelaar maakt ook gebruik van schrijfopdrachten en begeleidt studenten bij het schrijven van artikelen of kritische verhalen. Daarnaast vindt ze praktische opdrachten, zoals het maken van een podcast of een interview met een fictief personage, zeer effectief. Ook sociale experimenten werken goed om de betrokkenheid te vergroten, waarbij het voelt alsof studenten niet “echt” les krijgen.

Deze tips bevielen de twee mbo-docenten van het Grafisch Lyceum die de sessie volgden goed: “De werkvormen die Irene Tegelaar presenteerde vinden we erg interessant; ze geven ons zelf ook nieuwe ideeën.”

Tegelaars tips en aanbevelingen op een rijtje:

• Begin klein en consistent: Plan literatuuractiviteiten wekelijks in plaats van sporadisch, om studenten positieve ervaringen te geven.
• Werk samen met collega’s: Bijvoorbeeld door hen boeken te laten voorlezen, wat volgens Irene meer impact heeft, vooral als mannelijke collega’s voorlezen.
• Kies recente boeken: Kies niet je eigen favorieten, maar boeken die recent zijn uitgegeven, zodat studenten zich beter kunnen identificeren met de inhoud.

Met deze aanpak hoopt Tegelaar literatuur een structurele en betekenisvolle rol te geven in het onderwijs voor mbo-studenten.

Ontdek de Kracht van Woorden – Elten Kiene
Elten Kiene begeleidde de deelnemers in zijn sessie door twee krachtige oefeningen, gericht op het ontdekken en uiten van hun innerlijke stem via taal. Hij daagde hen uit om hun geschreven woorden op een expressieve manier te delen, omdat we vaak geneigd zijn om niet te laten zien wat we hebben opgeschreven uit angst dat het niet goed genoeg is. Maar hoe deel je je stem op de juiste manier? Met de oefeningen hoopte Kiene de deelnemers te helpen een stap verder te zetten en hun eigen stem echt te laten klinken.

In de eerste oefening moedigde Kiene de deelnemers aan om hun gedachten en gevoelens op papier te zetten. Vervolgens moesten ze twee zinnen uit hun tekst kiezen waar ze het meeste achter stonden.

Voor de tweede oefening werden deze twee gekozen zinnen herschreven met de krachtige opener “Ik ben…”. Daarna vormden de deelnemers een kring. De bedoeling was om deze zinnen hardop uit te spreken, met de intentie om echt gehoord te worden. Kiene benadrukte hierbij het belang van houding: durf gewoon te beginnen en omarm het ongemak.

Hij wees erop dat, ondanks alle technologische vooruitgang en toegang tot kennis, mentale problemen tegenwoordig toenemen. Vaak blijven we in onze comfortzone omdat we niets móeten. Maar juist door uit die comfortzone te stappen, leren we onszelf echt kennen en ontwikkelen we de moed om onze stem te laten horen.

De vele inspirerende sessies en gesprekken met vakmensen, maakten de Dag van het Literatuuronderwijs 2024 tot een erg bijzondere dag. Passionate Bulkboek bedankt iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van het symposium. We zien u terug graag op de achttiende editie in 2026.

Beeld: Koen van Assema